تنبلی تخمدان چیست؟نشانی تنبلی تخمدان در دختران
تنبلی تخمدان یا به اصطلاح تخمدان پلی‌کیستیک یکی از مشکلات شایع خانم‌ها و دختران است که احتمالا تاکنون خیلی نام آن را شنیده‌اید یا خودتان درگیر آن هستید. دلیل اصلی این اختلال هنوز ناشناخته است، اما ژنتیک می‌تواند در بروز آن نقش داشته باشد. با تغییر سبک زندگی میتوانید تا حد زیادی از این سندرم پیشگیری کنید و علائم آن را بهبود بخشید.
خانم‌هایی که این سندرم را دارند، ممکن است که دوره‌های پریود طولانی‌مدت یا افزایش سطح هورمون مردانه را تجربه کنند. این مشکل می‌تواند تا جایی پیش رود که روند باروری شما را هم تحت تاثیر قرار دهد. در این مقاله، راجع به علت تنبلی تخمدان، عوارض، دلایل، درمان دارویی و خانگی آن می‌پردازیم. همچنین، درمورد ارتباط تنبلی تخمدان و بارداری صحبت می‌کنیم؛ پس تا انتهای مقاله همراه بانو شوید.
تنبلی تخمدان (سندروم تخمدان پلی کیستیک) چیست؟
تنبلی تخمدان و بیماری سندرم تخمدان پلی‌کیستیک (PCOS) دو مفهوم هستند که گاها به اشتباه به جای یکدیگر استفاده می شوند. علت سندروم تخمدان پلی کیستیک چند عاملی و بیشتر ژنتیکی بوده و در حدود 2.2 درصد تا 26.7 درصد از خانم‌ها در سنین باروری به آن مبتلا هستند. لازم به ذکر است که حدود 70 درصد از خانم‌هایی که مبتلا به این عارضه هستند، متوجه آن نمی‌شوند. تنبلی تخمدان بر روی هورمون‌های تنظیم‌کننده سیکل قاعدگی و مرحله تخمک گذاری تاثیر می‌گذارد.
سیکل قاعدگی از چهار مرحله پریود، فاز فولیکولی، تخمک گذاری و مرحله لوتئال تشکیل می‌شود. پس از پایان خونریزی پریود، در مرحله فولیکولار سیکل قاعدگی، چند فولیکول در تخمدان شروع به رشد می‌کند. در این مرحله، یکی از این فولیکول‌ها به اندازه کافی رشد می‌کند و به اصطلاح بالغ می‌شود. فولیکول بالغ، هورمون مهارکننده آزاد می‌کند تا بقیه فولیکول‌ها رشد نکنند و از بین بروند.
درواقع فولیکول بالغ، حاوی تخمک است و زمانی که تخمک بالغ گردد، از درون فولیکول آزاد می‌شود که به آن مرحله تخمک گذاری می‌گویند. تغییرات هورمون‌های محرک فولیکول (FSH) و لوتئینیزه کننده (LH) این روند را کنترل و تنظیم می‌کند.
تنبلی تخمدان به شرایطی گفته می‌شود که تخمک گذاری انجام نشود. در این حالت، فولیکول‌های ریز در تخمدان باقی می‌ماند و تخمدان پلی‌کیستیک را ایجاد می‌کند. سندروم تخمدان پلی کیستیک شایع ترین اختلال همراه با عدم تخمک گذاری مزمن است.
علت تنبلی تخمدان (PCOS) چیست؟
تنبلی تخمدان در بسیاری از خانم‌ها در سنین باروری یعنی ۱۵ الی ۴۵ سالگی رخ می‌دهد و علت اصلی آن مشخص نیست. بااین‌حال موارد زیر را می‌توان به‌عنوان محتمل‌ترین علت تنبلی تخمدان ذکر کرد:
1. اضافه‌وزن بالا
حدود 40 تا 80 درصد از خانم‌های مبتلا به تنبلی تخمدان، اضافه وزن یا BMI بالا 30 دارند. درواقع، اضافه وزن یکی از عوامل اصلی ایجاد مقاومت به انسولین است که خطر ابتلا به دیابت نوع 2 و سندرم تخمدان پلی کیستیک را افزایش می‌دهد.
2. مقاومت به انسولین
حدود 70 درصد از خانم‌های مبتلا به سندرم تخمدان پلی کیستیک (PCOS)، دچار مقاومت به انسولین هستند. هورمون انسولین توسط پانکراس برای تولید انرژی از قند موجود در مواد غذایی، ترشح می‌شود. در صورتی که سلول‌های بدن نتوانند به درستی از انسولین استفاده کنند، پانکراس تولید آن را بیشتر می‌کند. انسولین اضافی، باعث تحریک تخمدان‌ها و افزایش ترشح هورمون‌های مردانه و عدم تخمک گذاری می‌شود.
3. استرس و اضطراب
هنگامی که استرس و اضطراب دارید، پاسخ بدن ترشح هورمون کورتیزول است. این هورمون باعث افزایش آندروژن‌ها و عدم تخمک گذاری می‌شود.
4. ژنتیک
سندرم تخمدان پلی‌کیستیک دارای الگوی وراثتی است و می‌تواند توسط ژن‌ها به اعضا یک خانواده منتقل شود.
5. اختلالات تیروئید
کم‌کاری تیروئید، می‌تواند باعث ایجاد تنبلی تخمدان شود و علائم آن را تشدید کند.
6. اختلالات غده فوق‌کلیه
غدد فوق‌کلیه تحت استرس مزمن و اضافه‌وزن بالا، میزان بیشتری از آندروژن‌ها را تولید می‌کنند که این امر می‌تواند منجر به تنبلی تخمدان شود.
به‌طورکلی، تحقیقات انجام شده در زمینه علت تنبلی تخمدان، نشان می‌دهد که اکثر افراد مبتلا به این عارضه، از اضافه‌وزن بالا رنج می‌برند؛ بنابراین اصلاح سبک زندگی برای تنبلی تخمدان بسیار موثر است. سایر علل تنبلی تخمدان عبارت‌اند از:
_وجود غده و تومور در مغز
_شیمی‌درمانی
_مصرف دخانیات
_اعتیاد به مشروبات الکلی
علائم تنبلی تخمدان چیست؟
تنبلی تخمدان در هر خانمی ممکن است با علائم متفاوتی بروز پیدا کند. همچنین، حدود 50 درصد از افراد مبتلا به این عارضه، هیچ یک از علائم تنبلی تخمدان را ندارند یا نشانه‌های متفاوت به علائم شایع آن را تجربه می‌کنند.
برخی از خانم‌ها از ابتدا با نامنظم شدن دوره قاعدگی خود، متوجه این بیماری می‌شوند؛ بعضی دیگر هم با افزایش وزن و بروز مشکلات در هنگام اقدام به بارداری، از وجود این سندرم آگاه می‌شوند. در ادامه به شایعترین علائم تنبلی تخمدان اشاره می‌کنیم:
*پریود نامنظم
زمانی که تخمک گذاری انجام نمی‌شود، پوشش داخلی رحم تخریب نمی‌شود و پریود رخ نمی‌دهد. بعضی از خانم‌هایی که مبتلا به تنبلی تخمدان هستند، ممکن است کلا پریود نشوند یا کمتر از 8 دوره در سال پریود شوند. برای اطلاعات بیشتر میتوانید مقاله پریود نامنظم را مطالعه کنید.
*خونریزی شدید پریود
در افراد مبتلا به این عارضه، دیواره رحم در مدت‌زمان طولانی‌تری ضخیم و ایجاد می‌شود؛ به همین دلیل خونریزی شدید پریود و دوره‌های سنگین‌تر از حد معمول بعد از یک مدت طولانی تاخیر در پریود را تجربه می‌کنند.
*رشد مو زائد
بیش از 70 درصد از خانم‌های مبتلا به این عارضه، از رشد بیش از حدموهای زائد به صورت کلفت و مردانه شکایت می‌کنند. این موها بیشتر بر روی صورت و چانه و قسمت‌های از بدن مانند پشت، شکم و سینه و دورناف رشد می‌کند.
* آکنه
افزایش هورمون‌های مردانه در تخمدان پلی کیستیک (تنبلی تخمدان) پوست را چرب‌‌تر از حد معمول می‌کند و باعث ایجاد جوش در نواحی مانند صورت، سینه و قسمت بالای کمر می‌شود.
* افزایش وزن
همان‌طور که توضیح دادیم، حدود 80 درصد از خانم‌های مبتلا به تنبلی تخمدان، اضافه‌وزن دارند. این افزایش وزن با افزایش مقاومت به انسولین و افزایش هورمن های مردانه همراه است به صورتی که باعث بدتر شدن علائم می شود. کاهش وزن حتی به مقدار کم می تواند باعث برگشت عملکرد تخمک گذاری و برقراری سیکل قاعدگی شود.
ریزش مو یا طاسی با الگوی مردانه ناشی از تنبلی تخمدان
بسیاری از خانم‌ها دچار ریزش مو با الگوی مردانه ناشی از افزایش سطح هورمون های مردانه می شوند. در این شرایط، موهای سر نازک‌تر شده و می‌ریزد.
*تیره‌شدن پوست
یکی دیگر از علائم تنبلی تخمدان، ایجاد لکه‌های تیره در چین‌های بدن مانند روی گردن، کشاله ران و زیر سینه‌ها است. این لکه ها می تواند ناشی از افزایش مقاومت به انسولین باشد که به آن آکانتوزیس نیگریکانس گفته می شود.
عوارض تنبلی تخمدان چیست؟
عوارض تنبلی تخمدان ممکن است تا مدت‌ها ظاهر نشود؛ اما پس از گذشت مدتی فرد دچار مشکلاتی می‌شود که غیرطبیعی است. در واقع سطح بیش از حد آندروژن در سندرم پلی‌کیستیک می‌تواند بر باروری و سایر جنبه‌های سلامتی شما تاثیر گذارد. در ادامه به بررسی شایعترین عوارض تنبلی تخمدان می‌پردازیم:
_افسردگی، اضطراب و اختلالات خوردن (بی‌اشتهایی یا پرخوری شدید)
_خونریزی غیرطبیعی رحم
_سرطان رحم (سرطان آندومتر)
_ریزش مو (کچلی مردانه در نواحی شقیقه‌ها و وسط سر)
_رشد موهای زائد در پشت لب، صورت، چانه و ضخیم‌شدن موهای بدن
_افزایش موهای ضخیم در ناحیه دور ناف و دور سینه‌ها
_ایجاد جوش در صورت
_اختلالات پریود مانند لکه بینی یا تاخیر در پریود
_بروز ویژگی‌های جسمی مردانه به‌صورت خفیف
_آپنه خواب یا وقفه تنفسی در خواب
_افزایش کلسترول و تری گلیسرید خون
چه زمانی برای تنبلی تخمدان باید به متخصص زنان مراجعه کنیم؟
ازآنجایی‌که تخمدان پلی‌کیستیک باعث مشکلات باروری و افزایش احتمال ابتلا به سرطان اندومتر و بیماری های قلبی عروقی و دیابت می‌شود، پس از مشاهده علائم آن باید سریعا به متخصص زنان مراجعه کنید. این علائم شامل موارد زیر است:
پریودهای نامنظم به صورت سیکل بیشتر از 35 روز و یا کوتاهتر از 21 روز
بعد از یک سال اقدام به بارداری، همچنان موفق نشده‌اید.
علائم دیابت مانند تشنگی یا گرسنگی بیش از حد، تاری دید یا کاهش وزن غیرقابل‌توضیح دارید.
رشد مو زائد در صورت و بدن افزایش پیدا کرده است.
اگر سندرم تخمدان پلی‌کیستیک دارید، برای بررسی دیابت، فشارخون و سایر عوارض احتمالی آن، به طور منظم حتما به پزشک مراجعه کنید. پزشکان ایمپو در بخش کلینیک پاسخگو تمامی سوالات شما در این زمینه هستند و نگرانی‌های شما را در سریع‌‌‌ترین زمان رفع خواهند کرد.
درمان خانگی تنبلی تخمدان
برای درمان خانگي تنبلي تخمدان، باید رژیم غذایی خود را اصلاح کنید. برای این منظور، بهتر است که مصرف مواد غذایی زیر را محدود کنید:
محدودکردن مواد غذایی شیرین مانند انواع شیرینی‌ها، آب‌میوه‌های شیرین و نوشابه‌ها
عدم استفاده از گوشت قرمز و پرچرب
عدم استفاده از سیب‌زمینی سرخ کرده
عدم استفاده از آرد سفید و بدون سبوس، نودل‌ها و موادی که با آرد سفید درست می‌شوند.
عدم استفاده از غذاهای کنسروی و نیمه‌آماده با مواد نگهدارنده
محدودکردن غذاهای سرخ‌کرده مخصوصا غذاهای سوخاری با حجم بالا روغن و افزودنی
کاهش استفاده از کافئین
همچنین، بهتر است موارد زیر را در رژیم غذایی خود جای دهید:
*تعادل مصرف کربوهیدرات و پروتئین
*مصرف غذاهایی با شاخص گلیسمی پایین (GI)
*مصرف غذاهای پر فیبر
*مصرف روزانه اسیدهای چرب ضروری
*مصرف غذاهای ارگانیک
* داشتن سه وعده‌غذایی و دو میان‌وعده در روز
علائم تنبلی تخمدان در دختران
پریود نامنظم، به‌ویژه در دو سال اول قاعدگی، همیشه نشانه علائم تنبلی تخمدان در دختران نوجوان نیست؛ اما در صورت ادامه‌یافتن این موضوع و داشتن علائمی از قبیل پرمویی یا ریزش مو و افزایش وزن باید به متخصص زنان مراجعه کنید.
باید بدانید که دوران نوجوانی بهترین زمان برای تشخیص و درمان سندرم تخمدان پلی‌کیستیک محسوب می‌شود؛ بنابراین لازم است در این دوره به طور مرتب به متخصص زنان مراجعه کنید.
*سخن آخر*
در این مقاله در مورد یکی از مشکلات شایع خانم‌ها، یعنی سندرم تخمدان پلی‌کیستیک یا تنبلی تخمدان صحبت کردیم. شاید داشتن سبک زندگی ناسالم علائم تنبلی تخمدان را تشدید کند؛ اما علت اصلی آن ناشناخته است. بااین‌حال، اغلب در افرادی دیده می‌شود که سابقه خانواد‌‌گی در این اختلال دارند.
شما میتوانید با راهکارهای که در این مقاله توضیح دادیم تا حد زیادی از علائم و حتی بروز آن جلوگیری کنید. اگرچه ممکن است تنبلی تخمدان به عوارض تلخی مانند ناباروری ختم شود؛ اما جلوگیری از آن به‌سادگی رعایت یک سبک زندگی سالم است.
یکی از علائم شایع این بیماری، پریود نامنظم است. شما میتوانید با نصب اپلیکیشن ایمپو سیکل قاعدگی خود را پیگیری کنید و متوجه هرگونه نامنظمی در تاریخ پریودهای خود شوید.
برگشت به بالا